Wat zit er in je cosmetica? Snelcursus labels lezen

Vanaf 1999 zijn fabrikanten verplicht om de ingrediënten van hun product in een zogeheten ‘INCI-lijst’ te zetten. Fijn, want een hoop stofjes wil je niet op je huid of in het milieu. Er is alleen één nadeel: zo’n lijst is bijna niet te lezen als je niet weet waar je naar kijkt. Deze blog helpt je de ’taal’ van INCI beter te begrijpen, zodat je weet wat je koopt!

INCI-spelregels

INCI staat voor ‘Internationale Naamgeving voor Cosmetische Ingrediënten’. De Europese database voor cosmetische ingrediënten bevat ongeveer 30.000 verschillende grondstoffen. Dit zijn de regels waaraan elk INCI-lijstje moet voldoen:

• elk ingrediënt dat is gebruikt bij de productie, moet op de INCI-lijst staan.
• de meeste stoffen worden aangeduid met chemische of Engelse namen: bijvoorbeeld ’tocopheryl acetate’ (synthetische vitamine E) of ‘glycerin’ (glycerine). Voor plantaardige ingrediënten – of extracten daarvan – worden de Latijnse namen gebruikt. Bijvoorbeeld ‘helianthus annuus seed oil’ voor zonnebloemolie.
• het eerste ingrediënt op de lijst zit het meest in het product, dan het tweede, etc. Ingrediënten die voor minder dan 1% in het product zitten, mogen achteraan de lijst in willekeurige volgorde staan.
• geurstoffen hoeven alleen op de lijst te staan als ‘parfum’.

Synthetisch of natuurlijk

Cosmetica-ingrediënten kun je in twee categorieën verdelen: ‘synthetisch’ en ‘natuurlijk’. ‘Synthetisch’ wil zeggen ‘kunstmatig (industrieel) door mensen gemaakt’. ‘Natuurlijk’ betekent ‘zoals aangetroffen in de natuur’. Daar zit wat nuance in: om een (biologische) etherische olie te winnen is bijvoorbeeld ook een industrieel proces nodig. Het verschil is dat de etherische olie, in diezelfde vorm, al in de plant zat. Er wordt dus niet iets ‘uit het niets’ gemaakt.

Veel synthetische stoffen (niet alle) kunnen in het milieu niet goed worden afgebroken. Daarnaast kan je huid overgevoelig op bepaalde synthetische toevoegingen reageren, met droogheid, een branderig gevoel of uitslag. Dit zijn onze belangrijkste redenen om alleen te werken met natuurlijke ingrediënten. Als jij daar ook graag op let, is het extra belangrijk om INCI-lijsten te lezen. Hieronder een essentiële checklist!

Plastics

Plastics en microplastics zitten in verbijsterend veel producten, van shampoo tot zelfs tandpasta. Deze stofjes kunnen uiteraard helemaal niet afgebroken worden in het milieu en nodig heb je ze ook niet. Mijd daarom:

• de woorden ‘polyethylene’, ‘polymere’ en eigenlijk elke term met ‘poly’ erin
• PET, PP of PEG
• nylon.

Sulfaten

Dit zijn stoffen die veel gebruikt worden als schuimverbeteraar en om (veelal onnodig) grondig schoon te maken. Ze veroorzaken relatief vaak irritatie op de (hoofd)huid en schaden het milieu. Let op deze termen:

• sodium lauryl sulfate
• ammonium lauryl sulfate
• sodium laureth sulfate
• coco-sulfate
• sodium c14-16 olefin sulfonate.

Helaas is ‘greenwashing’ in de mode: het product lijkt aan de buitenkant groen, maar is het niet. Fabrikanten zetten bijvoorbeeld ‘sodium lauryl sulfonate’ op de verpakking, om het woord ‘sulfaat’ te vermijden. Let ook op de volgende vervangingen, geen sulfaten maar vaak nog aggressiever in werking:

• cocamide DEA
• cocamide MEA
• propylene glycol
• cocamidopropyl betaine.

Siliconen

Dit zijn stoffen die de structuur van producten soepeler maken en een glad gevoel geven. Ze vormen een soort ‘coating’, zijn lastig af te spoelen en ook niet biologisch afbreekbaar. Let op de termen:

• methicone en dimethicone
• woorden die eindigen op -oxane
• polyquaternium.

Parabenen

Parabenen zijn conserveermiddelen en zitten bijna overal in. Er wordt veel onderzoek naar de bijwerkingen gedaan: ze kunnen irritatie of huidveroudering veroorzaken en mogelijk de hormoonbalans verstoren. Reden genoeg om deze stoffen te mijden waar je kunt:

• ethylparaben (E215, ethyl-4-hydroxybenzoaat)
• methylparaben (E218, methyl-4-hydroxybenzoaat
• nipagin M (para-hydroxybenzoëzuur, methylis)
• parahydroxybenzoas (methyl-p-hydroxybenzoaat)
• propylparaben (E216, propyl-4-hydroxybenzoaat)
• butylparaben (butyl-4-hydroxybenzoaat)
• isobutylparaben
• benzylparaben.

Geur- en kleurstoffen

Volgens de INCI-spelregels hoeft een fabrikant alleen ‘parfum’ op de lijst te zetten om geurstoffen aan te duiden. Daar kun je dus weinig aan zien (al kun je vaak wel ruiken of er synthetische geurstoffen zijn gebruikt). Wel moeten allergenen op de INCI-lijst staan. Deze kunnen ook in (biologische) etherische olie zitten, het zijn moleculaire componenten van bepaalde geurstoffen. Bekende allergenen zijn bijvoorbeeld geraniol, limonene en linalool.

Kunstmatige kleurstoffen worden aangeduid met ‘CI’ en dan het nummer van de betreffende kleurstof. Sommige kleurstoffen zijn onschadelijk, andere niet; daarom kun je ze het beste zoveel mogelijk vermijden. In Werfzeep zitten alleen kleurstoffen gewonnen uit planten. Daarom staan die op de INCI’s van onze zepen onder de Latijnse naam: extract van meekrapworteltjes, bijvoorbeeld, staat op de lijst als ‘rubia tinctorum root extract’.

INCI makkelijk gemaakt

Het bovenstaande is natuurlijk nogal een verhaal. Wie heeft tijd om alle relevante termen te onthouden en elke label grondig door te lezen? Daarom tot slot wat tips om het je makkelijker te maken:

• gebruik cosmetica met weinig ingrediënten. Cosmetica zijn altijd samengestelde producten, dus een bepaald aantal ingrediënten is nodig, maar minder dan 15-20 is mooi om op te mikken. Hebben de hoofdingrediënten Latijnse namen, dan weet je dat de basis van je product plantaardig is.
• kijk naar transparantie. Staat de ingrediëntenlijst ook in het Nederlands (of Engels) op de website? Staat er duidelijk aangegeven waar de ingrediënten vandaan komen en of ze bijvoorbeeld biologisch zijn? Als het niet op het label staat, kun je het dan ergens anders vinden of navragen?
• gebruik een ingrediëntenscanner. Met de app ‘Think Dirty’ kun je een willekeurige INCI-lijst scannen en krijg je in gewonemensentaal informatie. De app ‘Beat the Microbead’ van de Plastic Soup Foundation richt zich specifiek op (micro)plastics. Beide apps zijn gratis en verkrijgbaar voor iPhone en Android.

Zelf doen we ons best om onze ingrediëntenlijsten zo inzichtelijk mogelijk te maken. Bij iedere zeep staan de ingrediënten ook in een Nederlands overzicht genoemd: je vindt dit onder de tab ‘Ingrediënten’ op de zeeppagina’s. Onderaan bij de beschrijving van de zeep vind je de INCI-lijst. Hier geven we met symbooltjes per ingrediënt aan wat de herkomst is.

We hopen dat deze INCI-checklist je helpt om beter geïnformeerde, groene keuzes te maken. Heb je toch nog vragen? Dan kun je ons altijd mailen!