Wij zijn dol op olijfolie! Niet alleen om te eten, maar vooral om onze zepen mee te maken. We gebruiken biologische food grade extra vierge olijfolie als basisvet in onze zepen. Om deze basisvet-ster in de spotlight te zetten, lichten we in deze blog de oorsprong, verwerkingsmethoden, belangrijke eigenschappen en zelfs controverse uit. Lees de ode aan de rijke vruchten van de Olea europaea L. boom.
Wat is de oorsprong van de olijfboom?
De olijfboom, inheems in o.a. West-Azië, Egypte en Syrië, wordt sinds prehistorische tijden gecultiveerd en is daarmee één van de oudste gecultiveerde planten. Dat olijfolie één van de oudste landbouwproducten is, zien we aan het woord “olie”. Deze naam die tegenwoordig voor alle oliën gebruikt wordt, is afgeleid van “oleum”, de naam die oorspronkelijk gegeven werd aan de olie die geperst werd uit olijven. Olijfolie is niet weg te denken in verschillende keukens over de hele wereld, in het bijzonder in de mediterrane landen. Daar groeien veel olijfbomen en is het een belangrijk onderdeel in de (eet)cultuur. Zo is olijfolie in Griekenland zo belangrijk dat kinderen ermee gedoopt worden.
Wat is de levensloop van een olijfboom?
Het kan acht jaar duren voordat een olijfboom zijn eerste olijf laat groeien. Vanaf dat moment dragen nieuwe takken steeds pas in het tweede jaar olijven. Evelien en Laurens hebben rondom hun woonboerderij in Portugal tientallen olijfbomen staan. Zij snoeien in februari hun olijfbomen, aangezien er dan nog geen bloesem groeit aan de bomen. Anders zit de energie van de boom al in de bloesem wanneer je deze snoeit. Olijfbomen kunnen duizenden jaren oud worden. Zelfs als ze door brand bovengronds aangetast worden, kunnen ze vanuit hun wortels hergroeien.
Wat is biologische olijfolie?
Samenwerken met de natuur in plaats van deze te verstoren, is de kracht van biolandbouw. Om het precies te zeggen is biologische olijfolie, olie die geproduceerd is volgens de Europese verordening voor het produceren van biologische producten. In Nederland wordt hier door SKAL toezicht op gehouden. In de teelt voor biologische olijfolie mag er onder andere geen gebruik gemaakt worden van kunstmatige meststof en pesticide voor de bestrijding tegen ongedierte en onkruid. Bioboeren laten de bodem z’n gang gaan waardoor de bodem bij biologische landbouw vol zit met verschillende micro-organismen. Deze voeden, beschermen en versterken gewassen. Daardoor is het beter voor je gezondheid, die van de olijfboeren en wordt het gemaakt met respect voor het milieu.
Welke goede stoffen zitten in olijfolie?
Olijfolie bevat meer dan 85% onverzadigde vetzuren (oliezuur, linolzuur, linoleenzuur), fosfolipiden, fytosterolen, flavonoïden, vitamine E, bètacaroteen en polyfenolen.
Deze laatste stof vind je ook in groenten en geeft olijfolie een bittere smaak. Olijfolie zit bomvol antioxidanten, deze vangen vrije radicalen weg.
Wat zijn de verschillende kwaliteitsklassen van olijfolie?
Eerste persing, eerste klas
Er zijn veel verschillende kwaliteitsklassen van olijfolie, de eerste, koude, persing staat bovenaan. De naam extra vierge (Frans), extra vergine (Italiaans) of extra virgen (Spaans), verwijst naar de onaangeraakte extra “maagdelijke” olijven. Om alle hierboven genoemde heilzame stoffen van de olijf het beste te vangen in de olie, is het belangrijk om de olijven op de juiste manier en zo snel mogelijk te verwerken tot olie. Goede olijfolie is koud geperst en als dat snel na de pluk gebeurt, is de zuurgraad laag. De zuurgraad bepaalt voor een groot deel de waarde. Minder dan 0,8% betekent dat de olie het label ‘extra virgin’ mag dragen.
De kostbaarste, heilzaamste en heerlijkste olijfoliën worden gemaakt van olijven die voorzichtig uit de takken worden ‘gekamd’: hier bestaan speciale kunststof olijfkammen voor. Handmatig worden de bomen leeg gekamd, de olijven verzameld, geselecteerd en dezelfde dag of de dag erna geperst.
Geraffineerd goedje
Zie je flessen milde of klassieke olijfolie in de supermarkt liggen? Dan gaat dit om geraffineerde olijfolie. Wanneer olijven op netten rondom de bomen verzameld worden en pas na een week (of meerdere weken!) geperst worden tot olie, zijn ze al aan het fermenteren. Dan is de zuurgraad hoog en de smaak niet meer grasgroen, soms zijn de olijven al begonnen met rotten. Deze olijven, zijn bestemd voor de ‘klassieke’ of ‘milde’ variant olie, geperst op hogere temperaturen, deels om de olie schoon te maken, deels omdat de hoge temperatuur een hogere opbrengst geeft dan koude persing.
Een licht schijnen op lampenolie
In Italië, een van de grootste producenten van olijfolie ter wereld, is er een gespecialiseerd politiedepartement dat fraude in olijfolie onderzoekt. Er wordt namelijk erg gesjoemeld met de kwaliteit en puurheid van olijfolie. Na de tweede persing vindt er soms nog een derde (chemische) persing plaats en worden er olijven gebruikt die zelfs verrot zijn. Deze worden dan gebruikt om lampenolie van te maken. De Keuringsdienst van Waarde onderzocht* de verschillende soorten persingen en wat bleek: er zijn oliebedrijven die lampenolie raffineren tot eetbare olie. Deze olie bevat door de vele bewerkingen niet meer de goede stoffen die een extra vierge eerste persing olijfolie bevat. Ook worden er bij deze kwaliteit olijfolie, geraffineerde en extra vierge olijfolie gemengd zodat het nog de naam olijfolie mag dragen.
Waarom kiezen wij biologische food grade extra vierge olijfolie?
De oorsprong, eigenschappen en controverse van deze olie vinden we al interessant, maar we vertellen graag waarom wij er zo enthousiast van worden om biologische extra vierge olijfolie in onze zepen te verwerken. De Spaanse olijfolie die wij gebruiken is biologisch gecertificeerd, van food grade kwaliteit, uit de eerste koude persing en extra vierge. Verschillende factoren dragen bij aan de kostbaarheid van olijfolie. Extreme weersomstandigheden (zoals bosbranden) en langdurige droogte zorgen onder andere voor de wisselende olijfoogst van de afgelopen jaren. Doordat de toekomst van de oogsten onzeker blijft, is werken met olijfolie ook voor ons een uitdaging. We vinden het belangrijk om voor biologische ingrediënten te kiezen, omdat biologische landbouw de natuur versterkt en omdat er geen kunstmatige giftige stoffen voor gebruikt worden.
We merken dat hoe hoger de kwaliteit is van de ingrediënten die worden verzeept, hoe beter de plant zijn werk kan doen voor onze huid. De krachtige bestanddelen uit olijfolie werken verzachtend, verkoelend, voedend, ontzwellend, reinigend en jeukstillend.
Naast olijfolie gebruiken we in onze olijfzeep ook hydrolaat van olijfblad. Het blad bevat veel oleuropeïne, wat het blad een samentrekkende werking geeft. Fijn bij schaafwonden, insectenbeten, brandwonden en andere kleine irritaties. We stoken ons olijfbladhydrolaat in ons eigen atelier in onze koperen alambiek.
Kwalitatieve grondstoffen, kwalitatieve zeep
Maar daar blijft het niet bij! Onze oprichtster Evelien merkte het effect van goede kwaliteit olijfolie op het proces van zeep maken: “Mijn eerste experimenten deed ik als net-afgestudeerde met de allergoedkoopste olijfolie uit het onderste schap van de supermarkt,” vertelt ze. “De overstap naar biologische olijfolie had een enorm effect. Ik had het gevoel dat ik opeens begreep wat er in de zeeppan gebeurde. Goedkope extra vergine olijfolie lijkt kunstmatig aangepast qua zuurgraad. Zodra ik na een paar eerste batches probeerzeep overstapte naar onbewerkte, zuivere biologische olie, werd het zeepbeslag niet meer als een speelbal heen en weer gegooid. Ik kreeg controle. Het verzepingsproces bevestigde als het ware dat ik goed koos. Dit principe heb ik stukje bij beetje doorgevoerd in elk ingrediënt dat ik ging gebruiken. Behalve het kalmerende effect dat de zepen moesten krijgen op mijn eczeemhuid, werd het perfecte verzepingsproces een leidraad: zijdeachtig, controleerbaar zeepbeslag is fantastisch om mee te werken en levert de beste zeep op.”
Deze ‘donkergroene’ lijn volgt Werfzeep nu nog. We werken alleen met biologische, fair trade en food grade ingrediënten. Niet alleen uit principe – Evelien: “Als je zelf een product bedenkt, wil je trots zijn op alle aspecten” – maar dus ook omdat de geweldige kwaliteit van de zeep ons vertelt dat het werkt!
*Bronnen
Keuringsdienst van waarde
Olijfolie als ingrediënt
Milde vs extra vierge olijfolie
Verschillende categorieën
Olijfoliefraude
Biologische bodemkwaliteit
Polyfenolen
Antioxidanten
Geef een reactie