Smeerwortel (Symphytum officinale), is een flinke, geneeskrachtige plant en we hebben er meerdere in onze bostuin staan. Één prachtige sterke plant in het bijzonder die nu ruim drie jaar staat en dus oud genoeg is om de wortels (deels) van te oogsten.
Doel van vandaag: de smeerwortels oogsten, schoonmaken en macereren. Het wortelmaceraat kunnen we daarna gebruiken voor het maken van onze comfreyzeep (de Engelse benaming voor smeerwortel). Een mooie afsluiting van Moniques stage.
Eerste smeerworteloogst
De weelderig groene foto’s zijn eind april genomen. Nu, in november, is er bovengronds niet veel meer van de plant over. Juist in deze tijd van het jaar zit de kracht meer in de wortels en het is dus een goed moment om ze te oogsten.
Onze grootste plant is na ruim drie jaar in de volle grond klaar voor een eerste worteloogst. Die tijd hebben ze echt nodig om flinke wortels te bekomen, je moet best vooruit kijken als je oogstplannen hebt. We hebben zo’n beetje een derde van de plant afgegraven zodat hij volgend jaar weer even groot teruggroeit.
Smeerwortel schoonwassen
Vervolgens hebben we de wortels onder stromend water met de handen schoongewassen. Daar krijg je gelijk zachte, gladde handen van. Daarna kun je ze in stukjes hakken, hoe meer snijvlakken hoe beter de stoffen los komen. Bij zulke verse wortels gaat dat ook vrij makkelijk, ze zijn niet harder dan een winterpeen. Bij gedroogde wortels is het wat zwaarder werk.
Macereren van de smeerwortel voor onze comfrey
Droog de schijfjes op een doek en schep ze dan de pan in, au bain marie. In ons geval een pan-in-pan. Hoe meer wortels op een liter olie, hoe krachtiger het maceraat zal worden. In ons geval hadden we genoeg opgegraven voor anderhalve liter olijfolie.
De warmte helpt het proces van macereren. Het kan ook in een glazen pot in het volle zonlicht, maar in deze tijd van het jaar is er weinig zonkracht. Dus we hebben het maceraat zo’n vier uur warmgehouden, steeds de temperatuur omhoog gebracht naar 60°C. Let op dat het niet te heet wordt!
De afgekoelde olie giet je vervolgens in een goed afsluitbare fles of pot. We hebben voor Werfzeep een hele rits prachtige apothekerspotten en inmaakflessen in huis van Miron, een bedrijf uit Hoogeveen dat violetglas maakt. Dit houdt de olie veel langer goed.
Geneeskrachtige werking van Symphytum officinale
Terug naar de plant! Want het is een geneeskrachtige plant die bij heel veel kwaaltjes van pas komt en al zo lang wordt ingezet bij wonden en botbreuken dat de geschreven geschiedenis ervan terug gaat tot de oude Grieken. Het feit dat de botanische naam van smeerwortel Symphytum officinale is geeft ook aan dat het in de Middeleeuwen ingezet werd als medicijn. Er zijn meerdere planten met dit toevoegsel, zoals calendula, salie, lavendel en rozemarijn. En dus smeerwortel, iets minder beroemd maar zeker net zo waardevol voor je medicijnkastje.
Ook in het Nederlands heet smeerwortel niet voor niets zo: de wortels bevatten veel slijmstoffen en voelen daardoor kleverig aan. En juist die slijmstoffen willen we graag, net als de allantoïne, fenolzuren en de vele andere stoffen die de plant bevat. Smeerwortel werkt wondhelend, huid- en slijmvliesherstellend, verzachtend (door de slijmstoffen en allantoïne), ontstekingswerend (door rozemarijnzuur en andere fenolzuren) en regenereert beschadigd bindweefsel. En dat is nog lang niet alles!
Onze comfreyzeep (comfrey is Engels voor smeerwortel) zit natuurlijk vol smeerwortel. Het bevat wortelmaceraat en gedroogde gemalen wortel, dat voegen we toe vlak voor het opgieten van de zeep. Dat geeft de zeep ook zijn typische mooie grijsbruine kleur.
Geef een reactie