Natuurlijke zeep: beter voor je handen

Afgelopen zaterdag stond ik in een drogisterij toen de geur van bleekmiddel me om deed kijken. “Zo, ’t is weer even fris,” zei de medewerkster die met een emmer achter me stond. Ze vertelde hoeveel ze schoonmaakte en haar handen waste, en liet me bezorgd haar rode, rauwe huid zien. Dat deed me besluiten dit blog te schrijven. Want als je vaak je handen moet wassen, kan een goed stuk natuurzeep een enorm verschil maken.

Hieronder een uitleg over de belangrijkste verschillen tussen natuurlijke zeep en ‘gewone’ zeep, en een lijstje waar je op kunt letten bij het kopen van zeep. Dat neemt het gedoe van steeds grondig handen wassen niet weg, maar zo houd je in ieder geval je huid gezond!

Allereerst: maakt een blok zeep wel hygiënisch genoeg schoon?

Het korte antwoord hierop is ‘ja’. Zeep is een vast product, van nature alkalisch en daarom geen vruchtbare bodem voor bacteriën. Het heeft van zichzelf reinigende eigenschappen omdat het zich hecht aan vuil én oplost in water, en zo vuil laat wegspoelen. In dit Volkskrantartikel staat een goede uitleg. Zeep is daarbij door haar vettige eigenschappen ook nog antiviraal, hoewel dat een te scheikundig verhaal wordt om er hier al te diep op in te gaan.

Het ene blok zeep is het andere niet

Bij ‘een blok zeep’ denken veel mensen automatisch aan de straffe zeep van vroeger, of die uit de onderste schappen uit de supermarkt. Sinds een paar weken lijkt die herontdekt en krijgen wij steeds vaker mailtjes binnen van mensen die na veelvuldig wassen een droge, trekkerige huid hebben.

Hoe kan het dat de ene zeep je huid zo uitdroogt en de andere niet? Dat komt door een reeks verschillen: in de grondstoffen, in de maakmethode en tot slot in de extra toegevoegde (verzorgende) bestanddelen. Hieronder kijken we ernaar en leggen we uit hoe hoe komt dat natuurlijke zeep tegen droge handen helpt.

Grondstoffen: oliën versus vetzuren

De basis voor zeep is simpel: je mengt een loogoplossing met vet, en voila. Er zijn veel verschillende soorten vet die je kunt gebruiken. Dierlijke vetten, plantaardige vetten en geëxtraheerde, zuivere vetzuren. Welk vet je gebruikt bepaalt grotendeels wat voor kwaliteit zeep je krijgt. Hierbij is het belangrijk om te weten dat in een normale zeepreactie glycerine ontstaat. Scheikundig gezegd: loog zet vetzuren en glycerol om in zeep en glycerine. Glycerine ken je wel als verzorgend bestanddeel uit allerlei zalven en crèmes.

Op grote schaal gemaakte ‘fabriekszeep’ maakt meestal gebruik van geëxtraheerde vetzuren. Dat betekent geen glycerol, en dus ook geen glycerine in het eindproduct. Hierdoor is de zeep een stuk uitdrogender voor je huid. Soms wordt apart glycerine aan de zeep toegevoegd, dan mag de fabrikant dat erop zetten.

Bij natuurlijke zeep gemaakt van koudgeperste oliën, ontstaat die glycerine echter vanzelf. Natuurzeep wordt gemaakt van ‘volledige’, liefst biologische oliën. Bij Werfzeep zijn dit 100% plantaardige oliën van ‘food grade’ kwaliteit: zuiver genoeg om te eten dus. Door de hoge kwaliteit van de grondstoffen is de uiteindelijke zeep ook veel rijker. En het bevat dus nog alle van nature aanwezige glycerine, die je huid soepel houdt.

Tot slot bevat natuurlijke zeep meestal een klein deel ‘overvet’ oftewel er zit iets meer olie in dan er verzeept is. Deze olie zit in de zeep opgesloten en komt los bij het wassen. Je huid wordt dus ook hierdoor direct bij het wassen al verzorgd.

Maakproces: koken of de koude procesmethode

De meeste fabriekszeep wordt gekookt. Dat is logisch, want dan is het verzepingsproces in een uurtje klaar en kun je snel veel zeep produceren. Het nadeel van zeep koken op hogere temperaturen, is dat het de structuur van de grondstoffen verandert en de heilzame eigenschappen zo grotendeels verloren gaan (als de grondstoffen niet al eerder geëxtraheerd waren).

Natuurlijke zeep wordt meestal op kleinere schaal gemaakt, volgens de ‘koude procesmethode’. Hierbij worden de bestanddelen rond de 45 graden verhit. De verzeping duurt dan langer: na het maken moet de zeep nog een maand rijpen, zoals bij kaas. Het voordeel is dat de verzorgende bestanddelen intact blijven. Zo gebruiken wij bijvoorbeeld biologische olijfolie van eerste persing: een pure olie met veel heilzame stoffen. Door deze olie ‘koud’ te verwerken en niet te koken, blijven die heilzame stoffen bewaard. En dat merk je aan je huid als je je handen wast!

Toegevoegde verzorgende bestanddelen

Als je met de hand natuurlijke zeep maakt, kun je naar hartelust verzorgende bestanddelen toevoegen. Zeker omdat de werking daarvan, zoals hierboven staat, bewaard blijft in de koude procesmethode. Bij Werfzeep gebruiken we bijvoorbeeld veel zelfgemaakte plantenextracten: calendulamaceraat, olijfbladhydrolaat en rijstmelk, om er maar een paar te noemen. Dit soort ‘complexe’ bestanddelen zijn relatief tijdrovend om te maken, en zul je dus eerder aantreffen in (handgemaakte) natuurzeep dan in fabriekszeep. Nog een factor die het verschil kan maken tussen droge, trekkerige handen of een zachte huid.

Wat tot slot ook nog een rol speelt, is geurstof. Kunstmatige parfumstoffen kunnen je huid erg uitdrogen. In goede natuurlijke zeep zorgen etherische oliën en plantenextracten voor de geur. Bij Werfzeep gebruiken we biologische etherische oliën, die bijdragen aan de heilzame werking van de zeep. We maken daarnaast ook een paar soorten zeep waar helemaal geen geur aan is toegevoegd (zoals de olijfzeep en karitézeep).

Hoe vind je de juiste zeep?

Als je na dit verhaal op zoek wilt naar een stuk verzorgende natuurlijke zeep, kun je het beste letten op de volgende dingen:

• de ingrediëntenlijst. Als je een gevoelige huid hebt, kan het slim zijn om ‘hard’ schoonmakende sulfaten te mijden: dat zijn bijvoorbeeld Sodium Lauryl Sulfate; Sodium Dodecyl Sulfate; Sodium Lauryl Ether Sulfate; Ammonium Lauryl Sulfate enzovoort. Daarnaast kunnen verschillende vormen van alcohol je huid irriteren: benzyl alcohol, ethyl alcohol, methanol en isopropyl zijn de meest voorkomende.
• als je dit soort synthetische stoffen helemaal wilt mijden en zeep zoekt die is gemaakt van volwaardige oliën, dan vind je die in de inci-lijst meestal in begrijpelijke taal (plantaardige vetten staan hierin vermeld als oil of butter).
• voor informatie over het bedrijf en het maakproces van de zeep, kun je het best de website raadplegen. Vragen welke vetten er in de zeep gaan en of de koude procesmethode gebruikt wordt, zijn de makkelijkste manier om een inschatting te maken van de kwaliteit van de zeep.

Wil je een stuk Werfzeep kopen dat mild genoeg is om dagelijks meerdere keren je handen mee te wassen? Dan raden we de calendulazeep aan. Al onze zepen zijn geschikt voor de droge huid (immers ons uitgangspunt als zeepmaker) maar de calendulazeep spant de kroon. Als je dus van al dat heftige wassen en ontsmetten al een kapotte huid hebt: dit de ideale natuurlijke zeep tegen droge handen.

Tot slot: heb je vragen of wil je meer informatie, dan kun je ons altijd mailen. Juist in deze tijd vinden we het belangrijk goede voorlichting te geven, en je te helpen niet alleen je gezondheid, maar ook je huid te beschermen!